Μπορεί να συνυπάρχουν έμετοι και μητρικός θηλασμός
Άρθρο του Γεωργίου – Ζαχαρία Ζαντόπουλου
Παιδίατρος – Διδάκτωρ Παν.Αθηνών
Με αφορμή το τελευταίο διάστημα 2 περιστατικών βρεφών που παρουσίαζαν εμετούς με την λήψη μητρικού γάλακτος οδηγήθηκα στην ανάγκη να γράψω το παρακάτω άρθρο.
Τα τελευταία χρόνια οι παιδίατροι έχουν συμπεράνει ότι πολλά από αυτά τα συμπτώματα οφείλονται σε μια πάθηση που λέγεται γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση(Γ.Ο.Π). Αυτό σημαίνει ότι οι μυς στο άνοιγμα του στομαχιού, που κανονικά συγκρατούν το γάλα και το φαγητό μέσα σε αυτό μέχρι να αδειάσει μέσα στο λεπτό έντερο, ανοίγουν σε ανύποπτες στιγμές. Αυτό επιτρέπει στο περιεχόμενο του στομαχιού να επιστρέψει μέσα στον οισοφάγο, το μυïκό δηλαδή σωλήνα που οδηγεί από το στόμα στο στομάχι..
Η παλινδρόμηση συνήθως σχετίζεται με ανωριμότητα. Ορισμένα μωρά που παρουσιάζουν συμπτώματα παλινδρόμησης μπορεί να δουν βελτίωση όταν γίνουν έξι μηνών και να ξεπεράσουν τελείως το πρόβλημα όταν γίνουν ενός έτους.
Σε ορισμένα μωρά όμως μπορεί να διαρκέσει περισσότερο. Η θεραπεία για την παλινδρόμηση επικεντρώνεται στη μείωση της ταλαιπωρίας του μωρού μέχρι να ωριμάσει το πεπτικό του σύστημα κι έτσι να εξαφανιστούν και τα συμπτώματα.
Η ΓΟΠ είναι λιγότερο συχνή και σοβαρή σε μωρά που θηλάζουν. Αν το μωρό σας υποφέρει από παλινδρόμηση είναι σημαντικό να θυμάστε ότι το γάλα σας είναι η καλύτερη τροφή για κείνο. Όλα τα προβλήματα του ταΐσματος που προέρχονται από την παλινδρόμηση μπορούν να ξεπεραστούν και να αντιμετωπιστούν και γενικά κι εσείς και το μωρό σας θα ωφεληθείτε από τη συνέχιση του θηλασμού.
Πώς γίνεται η διάγνωση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης;
Παλαιότερα πίστευαν ότι η ΓΟΠ ήταν σπάνια σε νήπια και παιδιά, σήμερα όμως οι παιδίατροι πιστεύουν ότι είναι αρκετά συνηθισμένη. Η διάγνωσή της συνήθως βασίζεται στην περιγραφή της συμπεριφοράς του μωρού από τους γονείς του. Τα συμπτώματα της παλινδρόμησης διαφέρουν από μωρό σε μωρό, επομένως οι γονείς και ο παιδίατρος πρέπει να εξετάσουν την όλη εικόνα για να αποφασίσουν αν οι δυσκολίες του μωρού προέρχονται από ΓΟΠ.
Τα συμπτώματα και οι επιπλοκές της ΓΟΠ
- Ξαφνικό ή απαρηγόρητο κλάμα,
- Δυνατό πόνο,
- Άρνηση για τροφή ή φαινομενική συνεχής λήψη τροφής και υγρών,
- Συχνό βγάλσιμο γάλατος ή εμετός,
- Εμετός πολλές ώρες μετά το τάισμα,
- Αργή αύξηση βάρους,
- Δυσκολίες στον ύπνο,
- Δυσκολία στην κατάποση,
- Πνίξιμο,
- Συχνό ρέψιμο ή λόξιγκα και
- Αναπνευστικά προβλήματα – άσθμα, βρογχίτιδα, συριγμός, δυσκολία στην αναπνοή, πνευμονία και άπνοια
Πολλά απόλυτα φυσιολογικά και υγιή μωρά μπορεί να έχουν ορισμένα από αυτά τα συμπτώματα, χωρίς να πάσχουν από παλινδρόμηση. Παρόλα αυτά όμως, ορισμένα μωρά που παρουσιάζουν μονάχα ένα-δυο από αυτά τα συμπτώματα έχουν σοβαρό πρόβλημα παλινδρόμησης. Συνήθως η παλινδρόμηση δεν θεωρείται πρόβλημα. Υπάρχουν διάφορες εξετάσεις που κάνουν οι γιατροί για τη διάγνωση της ΓΟΠ, αλλά τα αποτελέσματά τους μπορεί να είναι ασαφή.
Η δική σας παρατήρηση και η αναφορά των συμπτωμάτων είναι τα πολυτιμότερα εργαλεία στα χέρια του παιδιάτρου προκειμένου να διαγνώσει τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
Η πλειοψηφία των παιδιών που υποφέρουν από παλινδρόμηση υποφέρουν από αυτά τα συμπτώματα χωρίς να υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αιτία. Παρόλα αυτά όμως, ορισμένα παιδιά έχουν περισσότερες πιθανότητες από άλλα να έχουν αυτή την πάθηση.
Τα πρόωρα μωρά συχνά παρουσιάζουν γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση μαζί με άλλα προβλήματα που προέρχονται από την ανωριμότητα τους.
Μωρά με άλλα προβλήματα υγείας, όπως αυτά με νευρολογικές και μυïκές δυσκολίες, με κυστική ίνωση, άσθμα και άλλες πνευμονικές παθήσεις, συχνά υποφέρουν από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
Η εμφάνιση των συμπτωμάτων της ΓΟΠμπορεί να είναι σταδιακή. Πολλοί γονείς αναφέρουν ότι το μωρό τους ποτέ δε φαινόταν να είναι τελείως ευχαριστημένο, αλλά παρουσίασε εμφανή επιδείνωση όταν ήταν δύο με τεσσάρων μηνών. Επειδή ορισμένοι παιδίατροι δεν έχουν μεγάλη εμπειρία σε περιπτώσεις παλινδρόμησης, ορισμένες φορές δε γίνεται σωστή διάγνωση για αρκετό χρονικό διάστημα.
Γενικά, η πάθηση αυτή βελτιώνεται μέχρι τα πρώτα γενέθλια του μωρού. Ορισμένα μωρά όμως παρουσιάζουν βελτίωση νωρίτερα, ενώ άλλα χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Όπως κάθε μωρό είναι διαφορετικό, έτσι και η εμπειρία του κάθε μωρού με την παλινδρόμηση διαφέρει – ορισμένες μάλιστα φορές ριζικά.
Οι γονείς μπορούν να εξετάσουν έναν αριθμό επιλογών για τη θεραπεία του μωρού τους που έχει ΓΟΠ. Συνήθως συνιστάται η τοποθέτηση του μωρού σε όσο το δυνατό πιο όρθια θέση και για όσο το δυνατό μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Συχνά επίσης συνιστάται η συμπύκνωση της υγρής τροφής με κρέμα (δημητριακά) ακόμα και σε μωρά πολύ μικρής ηλικίας. Ο γιατρός επίσης μπορεί να προτείνει στη θηλάζουσα μητέρα να αφαιρέσει ορισμένες τροφές από το διαιτολόγιό της. Αν κανένα από αυτά τα μέτρα δε βελτιώσουν τα συμπτώματα του μωρού ή το μωρό συνεχίζει να είναι ανήσυχο και να έχει κι άλλα προβλήματα υγείας, το επόμενο βήμα είναι να του δοθεί κάποιο φάρμακο που μειώνει τα οξέα και βοηθάει το στομάχι του να αδειάσει πιο γρήγορα. Η χειρουργική επέμβαση είναι η έσχατη λύση στην περίπτωση ενός μωρού που δεν ανταποκρίνεται καθόλου στις θεραπευτικές αγωγές και το οποίο έχει επίσης επικίνδυνες επιπλοκές από ΓΟΠ.
Ο θηλασμός του μωρού με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
Όλοι οι γονείς θέλουν να δώσουν στο μωρό τους την καλύτερη δυνατή αρχή στη ζωή του. Ο θηλασμός είναι αναμφισβήτητα η καλύτερη διατροφή για ένα μωρό. Το ανθρώπινο γάλα του προσφέρει μια τέλεια ισορροπία σε πρωτεΐνες, λίπη, αμινοξέα, βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία, σίδηρο και ασβέστιο. Το μητρικό γάλα αποτελεί και τον «πρώτο εμβολιασμό» του μωρού, προσφέροντάς του προστασία από συνηθισμένες ασθένειες καθώς και διάφορα προβλήματα υγείας στη μετέπειτα ζωή του..
Τα πλεονεκτήματα του θηλασμού είναι ακόμα πιο σημαντικά για το μωρό με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, από το μωρό που δεν πάσχει από αυτήν.
Έχει παρατηρηθεί ότι τα θηλάζοντα μωρά με παλινδρόμηση έχουν λιγότερα καθώς και λιγότερο σοβαρά επεισόδια παλινδρόμησης, από αυτά που παίρνουν τυποποιημένο γάλα. Ορισμένα μάλιστα θηλάζοντα μωρά με ΓΟΠ παρουσιάζουν ακόμα και λιγότερα συμπτώματα. Το ανθρώπινο γάλα είναι πιο εύπεπτο από το ξένο και αδειάζει από το στομάχι στο μισό χρόνο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, επειδή η καθυστέρηση του αδειάσματος του περιεχομένου του στομαχιού μπορεί να επιβαρύνει την παλινδρόμηση.
Η θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης
Η θεραπεία της ΓΟΠ στοχεύει στην ανακούφιση του μωρού, μειώνοντας την εμφάνιση των επεισοδίων. Ο παιδίατρος θα μπορεί να σας δώσει κάποιες ιδέες για να δοκιμάσετε. Μετά είναι στο χέρι σας να παρατηρήσετε το μωρό σας και να αποφασίσετε ποιες από αυτές τις ιδέες είναι χρήσιμες και ποιες όχι.
Όταν υπάρχει υποψία για παλινδρόμηση, τότε ο παιδίατρος μπορεί να προτείνει στη μητέρα να αφαιρέσει ορισμένες τροφές από το διαιτολόγιό της επειδή η αλλεργία σε ορισμένες τροφές είναι μία από τις πιθανές αιτίες των προβλημάτων της παλινδρόμησης. Ορισμένες φορές, μετά την αφαίρεση κάποιων τροφών παρουσιάζεται βελτίωση στην κατάσταση του μωρού, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει καμιά βελτίωση
Ο τρόπος τοποθέτησης του μωρού στο στήθος
Οι περισσότεροι γιατροί που υποψιάζονται ΓΟΠ προτείνουν να τοποθετείτε το μωρό σε όρθια θέση με την ελπίδα ότι η βαρύτητα θα βοηθήσει στη μείωση της παλινδρόμησης. Αυτό μπορεί να είναι αποτελεσματικό για ορισμένα μωρά. Συχνά συνιστάται το μωρό να κρατιέται σε όρθια θέση αμέσως μετά από κάθε τάισμα και γενικά όσο πιο συχνά γίνεται.
Ορισμένα καθισματάκια για μωρά που χρησιμοποιούνται στο σπίτι ή στο αυτοκίνητο μπορεί να κάνουν το μωρό να αισθάνεται ακόμα πιο άσχημα και να επιδεινώνουν τα συμπτώματα της παλινδρόμησης επειδή το κάνουν να «διπλώνεται» μέσα σε αυτά κι έτσι ασκείται πίεση στο στομάχι του. Κάποια από αυτά τα καθισματάκια μπορεί επίσης να μην προσφέρουν αρκετή στήριξη σε ένα πολύ μικρό μωρό για να το κρατήσουν σε μια ιδανική όρθια θέση. Μια καλή εναλλακτική λύση μπορεί να είναι ένας κλασικός μάρσιπος, ένας μάρσιπος αγκαλίτσα ή (για μεγαλύτερα μωρά που μπορούν να στηρίξουν καλά το κεφάλι τους) ένα καρεκλάκι που φοριέται σαν σακίδιο στην πλάτη. Ένα επιπλέον όφελος αυτού του είδους των πρακτικών είναι ότι τα μωρά που τα κρατούν περισσότερο αγκαλιά, κλαίνε και λιγότερο.
Συμπύκνωση της τροφής.
Κάτι άλλο που συχνά συνιστάται στους γονείς είναι να συμπυκνώνουν τα υγρά που παίρνει το μωρό, προσθέτοντας κάποια κρέμα στο μπιμπερό. Το σκεπτικό πίσω από αυτή την πρακτική είναι ότι είναι πιο δύσκολο σε μια συμπυκνωμένη τροφή να ανέβει προς τα πάνω στον οισοφάγο. Παρόλα αυτά όμως, έρευνες δεν έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα αυτής της πρακτικής. Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι το να δώσετε μπιμπερό με συμπυκνωμένο γάλα, έστω και συμπυκνωμένο μητρικό γάλα, μπορεί να επηρεάσει το θηλασμό.
Φάρμακα
Αν η αλλαγή στον τρόπο τοποθέτησης ή ταΐσματος του μωρού δε φέρουν κάποιο αποτέλεσμα, τότε μπορεί να χρειαστεί η χορήγηση κάποιου φαρμάκου για να μειωθούν τα προβλήματα της γαστοοισοφαγικής παλινδρόμησης. Ορισμένα από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται μειώνουν την ποσότητα των αερίων που κυκλοφορούν στα έντερα του μωρού ή εξουδετερώνουν τα στομαχικά οξέα. Άλλα βοηθούν το στομάχι να αδειάσει πιο γρήγορα. Αυτά που αναφέρετε στο γιατρό σας για το κατά πόσο αποτελεσματικό ήταν ένα φάρμακο ή όχι θα τον βοηθήσουν να αποφασίσει την καταλληλότερη θεραπευτική αγωγή για το μωρό σας.
Πολλά μωρά με ΓΟΠ παίρνουν διάφορα φάρμακα. Είναι επομένως σημαντικό οι γονείς να κρατούν ακριβείς σημειώσεις για να μπορούν να ενημερώνουν όλους όσους ασχολούνται με τη φροντίδα του μωρού. Εξετάσεις και νοσηλεία. Αν η ΓΟΠ δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στο μωρό σας, τότε ίσως να χρειαστεί να νοσηλευτεί ή να κάνει κάποιες εξετάσεις που απαιτούν την παραμονή του στο νοσοκομείο. Με το σωστό χειρισμό, η αναστάτωση στη σχέση του θηλασμού μπορεί να ελαχιστοποιηθεί. Ακόμα κι αν δε μπορείτε να το θηλάσετε, μπορείτε να βγάλετε το γάλα σας με το θήλαστρο ή το χέρι και είναι πιθανόν να μπορεί να του δοθεί αυτό το γάλα όταν κάνει τις διάφορες εξετάσεις για την παλινδρόμηση. Η άντληση του γάλατος είναι επίσης σημαντική για τη διατήρηση της παραγωγής σας.
Οι περισσότερες εξετάσεις μπορούν να γίνουν χωρίς να διακοπεί ο θηλασμός. Οι εξετάσεις της πυρηνικής ιατρικής, όπου δίνεται στο μωρό ραδιενεργό ισότοπο μέσα στο γάλα, μπορούν να γίνουν χρησιμοποιώντας μητρικό γάλα το οποίο έχει βγάλει η μητέρα. Αν αυτές οι εξετάσεις είναι απαραίτητες, τότε μπορεί να βοηθήσει να έχετε κάποιον μαζί σας, όχι μόνο για ηθική υποστήριξη αλλά και για να παρακινήσει το μωρό σας να πάρει το μπιμπερό, αν δεν έχει πάρει ποτέ μπιμπερό μέχρι εκείνη τη στιγμή.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Burgess, J. and D. Newbold. Food intolerance in breastfed infants. Topics in Breastfeeding 7/95;V:1-10.
- Ewer, A. K., et al. Gastric emptying in preterm infants. Arch Dis Child 1994:1672.
- Heacock, H. J., et al. Influence of breast versus formula milk on physiological gastroesophageal reflux in healthy newborn infants. J Ped Gastro Nutr 1992;14:41-46.
- Kids with Heartburn. It’s a Crying Shame! Capital Area Paediatric Heartburn and Reflux Association, 1994.
- Litman, R. S. et al. Gastric volume and pH in infants fed clear liquids and breast milk prior to surgery. Anesth Analg 1994;79:482-485.
- McKenna, J., et al. Experimental studies of infant-parent co-sleeping: mutual physiological and behavioral influences and their relevance to SIDS. Early Human Dev 1994;38:187-201.
- Mohrbacher, N., and J. Stock. THE BREASTFEEDING ANSWER BOOK. La Leche League International, 1997.
- Orenstein, S. R. Effect of non-nutritive sucking on infant gastroesophageal reflux. Pediatr Res 1998;24(1):38-40.
- Sears, W. SIDS: A Parent’s Guide to Understanding and Preventing Sudden Infant Death Syndrome. Little Brown, 1995.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Φλωρεντία Χρυσικού
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Πηνελόπη Καραγκούνη και Φλωρεντία Χρυσικού
“Breastfeeding the Baby with Reflux” της Laura C. Barmby – copyright © La Leche League International, Inc.