Σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΣΕΠΥ ή ADHD)
ΟΡΙΣΜΟΣ
Το Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΣΕΠΥ ή ADHD) όλο και πιο συχνά στις μέρες μας απασχολεί τόσο την παιδιατρική κοινότητα όσο και ένα μεγάλο αριθμό ειδικοτήτων που ασχολούνται με το παιδί και την οικογένεια.
Το ΣΕΠΥ χαρακτηρίζεται από διαταραχή της προσοχής (απροσεξία, ελλειμματική προσοχή), παρορμητικότητα και υπερκινητικότητα και συναντάται στη διεθνή βιβλιογραφία ως ADHD(Attention Deficit Hyperactivity Disorder). Τα παιδιά που επηρεάζονται από αυτό το σύνδρομο είναι συνήθως, αλλά όχι πάντοτε, υπερκινητικά και αναστατώνουν την τάξη ή το οικογενειακό τους περιβάλλον δημιουργώντας προβλήματα.
H συχνότητα εμφάνισης του προβλήματος, κυμαίνεται και διαφοροποιείται αναλόγως του δείγματος του πληθυσμού το οποίο χρησιμοποιήθηκε στην κάθε έρευνα. Η συχνότητα αυτή κυμαίνεται σε ποσοστά από 5% μέχρι και 13% των παιδιών. Το πρόβλημα εμφανίζεται πιο συχνά στα αγόρια με αναλογία πέντε προς ένα.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ-ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΣΕΠΥ
Έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες για τα αίτια του Συνδρόμου Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητας αλλά ακόμη δεν έχουν προσδιοριστεί με ακρίβεια οι αιτίες – παράγοντες που το προκαλούν. Παίζει ρόλο σίγουρα κάποια κληρονομική βάση (προδιάθεση) αλλά τίποτα περισσότερο δεν έχει αποδειχθεί με βεβαιότητα.
Κύριο χαρακτηριστικό του Συνδρόμου Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητας είναι η παρουσία σε ακατάλληλα για την ηλικία και ανάπτυξη του παιδιού επίπεδα ενός ή και μερικών εκ των κάτωθι χαρακτηριστικών :
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ
– Αποτυγχάνει να προσέξει στις λεπτομέρειες ή κάνει λάθη από απροσεξία στο σχολείο, στο παιχνίδι ή στο σπίτι.
– Όταν απευθύνουμε το λόγο στο παιδί φαίνεται σαν να μην ακούει την εντολή μας.
– Αποφεύγει συνεχώς δραστηριότητες που έχουν έντονη πνευματική εργασία.
– Εύκολα ξεχνάει το πρόγραμμα δραστηριοτήτων της ημέρας.
– Χάνει με ευκολία χρήσιμα αντικείμενα(τουβλάκια, μολύβια, τετράδια)
– Δεν παρακολουθεί τις οδηγίες μέχρι το τέλος και δεν ολοκληρώνει τις εργασίες του.
– Δεν διατηρεί την προσοχή του σε δραστηριότητα που άρχισε(παιχνίδι, μαθήματα)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΠΑΡΟΡΜΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
– Έχει γρήγορες μεταπτώσεις από τη μια δραστηριότητα στην άλλη.
– Δεν περιμένει την σειρά του στα παιχνίδια.
– Παρεμβαίνει διακόπτοντας παιχνίδια ή συνομιλίες.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
– Κινείται συνεχώς ενώ κάθεται,στριφογυρίζει και κουνάει αδιάκοπα χέρια και πόδια.
– Μιλάει υπερβολικά και διαρκώς .
– Τρέχει αδιάκοπα και σκαρφαλώνει χωρίς να το απαιτούν οι περιστάσεις.
– Αποχωρεί γρήγορα από τα παιχνίδια και από τη θέση του.
– Θέλει να είναι το κέντρο του ενδιαφέροντος.
Ακόμα στα διαγνωστικά κριτήρια του ΣΕΠΥ περιλαμβάνεται η έναρξη διαταραχής πριν την ηλικία των 7 ετών, η διάρκεια των συμπτωμάτων για 6 μήνες τουλάχιστον, ο αποκλεισμός βαριάς νοητικής διαταραχής ή σχιζοφρενικής, μανιοκαταθλιπτικής διαταραχής. Τα συμπτώματα προκαλούν σημαντική λειτουργική διαταραχή και δεν δικαιολογούνται από κάποια άλλη πιθανή αιτία
Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι συνδεδεμένα με προβλήματα όπως μαθησιακές δυσκολίες. αντικοινωνική συμπεριφορά,αυξημένη επίπτωση σε τραυματισμούς.
Κατά κανόνα στο ΣΕΠΥ συνυπάρχουν και τα λεγόμενα αμφίβολα νευρολογικά σημεία τα οποία δεν είναι διαγνωστικά του συνδρόμου και είναι τα εξής:
Ασυμμετρία αντανακλαστικών,στραβισμός,νυσταγμός,αδεξιότητα σε κίνηση και στάση,τικ,διαταραχές αντίληψης,διαταραχή μνήμης,υψηλή συχνότητα αριστεροχειρίας ή αμφιχειρίας.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ – ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΕΠΥ
Για το ΣΕΠΥ δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο εργαστηριακό ή άλλο είδος απλών εξετάσεων που να μπορεί να γίνει για να τεθεί η διάγνωση. Τα συμπτώματα δεν είναι πάντα ολοφάνερα ιδιαίτερα σε παιδιά με κυρίως ελλειμματική προσοχή έτσι μπορεί οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να νομίζουν ότι ένα τέτοιο παιδί παρουσιάζει μαθησιακές δυσκολίες ενώ το παιδί αυτό στην πραγματικότητα να χρειάζεται βοήθεια για να συγκεντρώνεται καλύτερα και με την βοήθεια αυτή να είναι σε θέση να αποδίδει και καλύτερα.
Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι φαρμακευτική ή μη-φαρμακευτική ή να συνδυάζει διάφορες μεθόδους. Οποιαδήποτε μέθοδος και αν χρησιμοποιηθεί το πρόγραμμα αντιμετώπισης πρέπει να είναι υπό την εποπτεία κάποιου ειδικού και να περιλαμβάνει μέτρα για την αντιμετώπιση στο σπίτι και στο σχολείο.
Η θεραπεία έως σήμερα του ΣΕΠΥ είναι κυρίως παιδαγωγική και πρέπει να αντιμετωπίζεται μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τον συνδυασμό ιατρικών, ψυχολογικών και εκπαιδευτικών παρεμβάσεων.Ιδιαίτερα στις ΗΠΑ έχει εφαρμοσθεί έντονα και φαρμακευτική θεραπεία σε βαθμό κατάχρησης καθώς και ειδικές δίαιτες. Φάρμακα που κατά καιρούς έχουν χρησιμοποιηθεί είναι τα διεγερτικά του ΚΝΣ (μεθυλοφαινιδάτη, δεξτροαμφεταμίνη κ.α) και λιγότερα αντικαταθλιπτικά. Με τα φάρμακα αυτά βελτιώνεται η μνήμη και αυξάνεται η συγκέντρωση και η ικανότητα για ολοκληρωμένη εργασία. Φυσικά φέρουν τα φάρμακα αυτά και παρενέργειες που σχετίζονται τόσο με εθισμό όσο και με επιδράσεις στην ψυχική και σωματική ανάπτυξη των μαθητών.
Συμπερασματικά το Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητας είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα σε παιδιά και το περιβάλλον τους. Η έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση του Συνδρόμου μπορεί να βοηθήσει αυτά τα παιδιά να αναπτυχθούν στον μέγιστο δυνατό βαθμό που τους επιτρέπουν οι ικανότητές τους και να ενταχθούν ομαλά στο κοινωνικό σύνολο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
– Ι.Τσίκουλας, Αναπτυξιακή Παιδιατρική,Παιδιατρικη,Κ.Μαλακά –Ζαφειρίου
– Ιστότοπος paidiatros.com
Άρθρο του Γεωργίου – Ζαχαρία Ζαντόπουλου
Παιδίατρος – Διδάκτωρ Παν.Αθηνών
